Μια ανδρική φιγούρα εμφανίζεται. «Μπαμπά», φωνάζει το παιδάκι.

Ο άνδρας ξέρει πως δεν επιτρέπεται ν’ απαντήσει.

 Σιωπηλός, γυρίζει το κλειδί στη σιδερένια πόρτα και κλειδώνει μέσα τη μητέρα με το μωρό της. Το παιδί προσπαθεί να ανοίξει.

- «Γιατί δεν ανοίγει η πόρτα, μαμά;».- «Είναι η ώρα που κοιμόμαστε. Γι’ αυτό κλείνουν οι πόρτες. Για να είναι ο καθένας στη φωλίτσα του».Ο διάλογος είναι πραγματικός.

 Οταν το παιδί μεγαλώσει, θα καταλάβει πως η «φωλίτσα» ήταν φυλακή και ο «μπαμπάς»… δεσμοφύλακας.

Μπήκαμε στο κατάστημα κράτησης γυναικών Κορυδαλλού στο παράρτημα των μητέρων με τα μωρά τους.

Εκεί που 15 παιδάκια έως τριών ετών ζουν σε συνθήκες εγκλεισμού μαζί με τις φυλακισμένες μητέρες τους.

Για τα πιο πολλά, αυτό είναι το σπίτι τους – εδώ μεταφέρονται μετά τη γέννησή τους. Εδώ αντικρίζουν τις πρώτες τους εικόνες, εδώ κάνουν τα πρώτα τους βήματα. Μόλις συμπληρώσουν τα τρία τους χρόνια, ο νόμος προβλέπει είτε να μείνουν με συγγενικά τους πρόσωπα είτε –αν δεν υπάρχουν συγγενείς- να μεταφερθούν σε κάποιο ίδρυμα. Στα 15 χρόνια, που λειτουργεί το παράρτημα, υπολογίζεται, σύμφωνα με το Συνήγορο του Παιδιού, ότι έχουν περάσει από το χώρο της φυλακής 300 με 500 παιδιά.

 Τα κελιά«Αυτή τη στιγμή ζουν σε ένα κελί επτά τετραγωνικών δύο μητέρες με τα μωρά τους», λέει η κυρία Ολγα Θέμελη, εγκληματολόγος, ειδικός επιστήμονας του κύκλου δικαιωμάτων του παιδιού της ανεξάρτητης αρχής Συνήγορος του Παιδιού.

Το γεγονός επιβεβαιώνει και η κοινωνική λειτουργός στο κατάστημα κράτησης γυναικών, κυρία Γεωργία Ψαράκη:

«Στο κελί δεν χωρούν δύο κρεβάτια και δύο κούνιες.

 Το ιδανικό θα ήταν μια μητέρα να έχει τον προσωπικό της χώρο και χρόνο με το παιδί της».

Αντ’ αυτού, οι συνθήκες είναι άθλιες - ο Βοηθός Συνήγορος, κ. Γιώργος Μόσχος, λέει πως το μόνο παρήγορο είναι ότι δημιουργήθηκε αυτή η πτέρυγα.

Κατά τα άλλα… «τα κτίρια δεν είναι κατάλληλα, τα κελιά είναι βρόμικα, οι κρατούμενες είναι περισσότερες απ’ όσες θα έπρεπε, δεν υπάρχει σωστή φροντίδα για τις εγκύους ούτε και διαχωρίζονται τα νεογέννητα απ’ τα μεγαλύτερα παιδιά και τις ενήλικες κρατούμενες».

 Ο προαυλισμός και η μετεγκατάσταση στον ΕλαιώναΣύμφωνα με τους κανόνες του καταστήματος, τα παιδιά προαυλίζονται μαζί με τις μητέρες καθημερινά 09.00 με 11.00 και 14.00 με 17.45.

 Ωστόσο, ο χώρος είναι εντελώς ακατάλληλος αφού, όπως μας ενημερώνει η κυρία Ψαράκη: «Αυτός δεν είναι χώρος για παιδιά, δεν είναι παιδική χαρά.

Τα περισσότερα παιχνίδια είτε έχουν σπάσει είτε έχουν φθαρεί και κυρίως δεν είναι κατάλληλα για την ηλικία των παιδιών που φιλοξενούμε.

Ζητήσαμε να τοποθετηθεί στο δάπεδο καουτσούκ για να μη χτυπούν όταν πέφτουν, αλλά δεν έγινε τίποτα». Ο δήμαρχος Κορυδαλλού κ. Σταύρος Κασιμάτης λέει πως προσφέρθηκε να διαμορφώσει το προαύλιο αλλά «η διοίκηση της φυλακής θεώρησε ότι θα ήταν άσκοπο, αφού σύντομα οι φυλακές θα μετακομίσουν στον Ελαιώνα των Θηβών».

 Πάντως, παρότι η παράδοση του νέου κτιρίου έχει οριστεί για τις 15 Ιουλίου, το τμήμα των μωρομάνων είναι ακόμη στα σχέδια.

 Και κανείς δεν μπορεί να ξέρει αν προβλέπεται παιδικός σταθμός και πώς θα λυθούν τα τωρινά προβλήματα του παραρτήματος, όπως η ιατρική κάλυψη των κρατουμένων και των παιδιών τους.

 Ο παιδικός σταθμόςΠαλαιότερα υπήρχε συνεργασία με σταθμούς η οποία, σύμφωνα με τη διοίκηση του καταστήματος, πήγαινε και εξαιρετικά καλά. Ομως το 1998 η πολιτική ηγεσία αποφάσισε να λειτουργήσει μέσα στη φυλακή βρεφονηπιακός σταθμός.

 Το επιστημονικό προσωπικό είχε πολλές αντιρρήσεις: «Φανταστείτε πως τα περισσότερα παιδιά δεν είχαν δει ποτέ σκύλο ή γάτα. Τα ερεθίσματα που παίρνουν έξω από τη φυλακή είναι τελείως διαφορετικά.

 Συναναστρέφονται με συνομηλίκους τους, μιλούν, παίζουν. Εδώ έχουν περιορισμένο λεξιλόγιο». Η εγκληματολόγος Εμμυ Φρονίμου, που μαζί με τη Μαρία Μητροσύλη έχει εκπονήσει ειδική μελέτη για το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) σε σχέση με το θέμα, διηγείται πως «ξαφνικά, περίπου το 1998, αποφάσισε το υπουργείο Δικαιοσύνης να κάνει έναν παιδικό σταθμό μέσα στη φυλακή. Εμείς οι εγκληματολόγοι είχαμε αρνητική γνώμη.

Τελικά ο σταθμός στην πορεία έκλεισε λόγω έλλειψης παιδιών».Και μπορεί ο Δήμος Κορυδαλλού να έχει ήδη έτοιμο σχέδιο για τη φιλοξενία των παιδιών σε δικούς του παιδικούς σταθμούς και τη μεταφορά τους με ειδικά διαμορφωμένο λεωφορείο, αλλά ακόμη εκκρεμεί το πιστοποιητικό καταλληλότητας του σχολικού από το υπουργείο Δικαιοσύνης.

 Οπως λέει ο κ. Λαγανάς, κοινωνιολόγος και ειδικός επιστήμων στο κατάστημα, «το θέμα δεν είναι απλό. Χρειάζεται και η έγκριση της μητέρας. Τι θα γίνει σε μια απαγωγή παιδιού σε περίπτωση αντιδικίας της μητέρας και του συζύγου για την επιμέλεια;

Ποιος θα είναι υπεύθυνος; Οχι, ο δήμος βέβαια…». Η περίθαλψηΕγκυες, λεχώνες με νεογέννητα, μητέρες με παιδιά μεγαλύτερων ηλικιών ζουν όλες μαζί στον ίδιο χώρο. Οπως τονίζει η κυρία Θέμελη, «υπάρχει μόνο μια νοσηλεύτρια για όλη τη γυναικεία φυλακή, για 528 κρατούμενες.

 Κάποιες έγκλειστες χρίζονται νοσηλεύτριες κι ασκούν εκείνες καθήκοντα. Δεν υπάρχει μαία, δεν υπάρχει παιδίατρος, ούτε βρεφοκόμος. Η κατάσταση σώζεται από την Παιδιατρική Πολυκλινική Πειραιά, η οποία ασκεί εθελοντικά το καθήκον της εκεί».

Οταν μια κρατούμενη πρόκειται να γεννήσει, απλώς μεταφέρεται στο εφημερεύον νοσοκομείο, αφού εντατική γυναικολογική φροντίδα στη φυλακή δεν υπάρχει, κι ο γυναικολόγος σπάνια εμφανίζεται. «Γι’ αυτό κι έχουμε σημαντικό ποσοστό θανάτων», λέει η κυρία Θέμελη.

Και συνεχίζει: «Σκεφτείτε γυναίκες που είναι εθισμένες σε ναρκωτικές ουσίες ή γυναίκες που αντιμετωπίζουν ψυχολογικά προβλήματα. Κρατούμενες που ανά πάσα στιγμή υπάρχει πιθανότητα να κακοποιήσουν τα παιδιά τους.

Η κοινωνική λειτουργός έχει τη δυνατότητα, εφόσον κρίνει ότι η μητέρα δεν μπορεί να φροντίσει το παιδί της, να ενημερώσει τον αρμόδιο εισαγγελέα για την απομάκρυνση του παιδιού».

Η κυρία Ψαράκη περιγράφει την κατάσταση με ακόμη πιο μελανά χρώματα: «Για 528 κρατούμενες υπάρχουν 2 κοινωνιολόγοι, 4 κοινωνικοί λειτουργοί κι ένας ψυχολόγος. Παρακαλάμε για να έρθει ψυχίατρος, κι όταν έρχεται γράφει φάρμακα και φεύγει – αλλά τα ψυχοφάρμακα δεν θεραπεύουν.

 Τα 2/3 των κρατουμένων έχουν σχέση με ουσίες. →Δεν υπάρχει νοσοκομείο. Δεν υπάρχει ψυχιατρείο. Δεν υπάρχει τμήμα ανηλίκων.

Δεν υπάρχει θεσμός ημιελεύθερης διαβίωσης. Μια ανήλικη μου το έχει πει πολύ καλά: “Δεν είστε φυλακή εδώ, είστε αποθήκη ανθρώπων”».

 Η κυρία Ψαράκη εξηγεί πως έχει επανειλημμένως προτείνει οι υπόδικοι που έχουν παιδιά να μη φυλακίζονται με τόσο μεγάλη ευκολία και να μην κρατούνται μητέρες στα πρώτα χρόνια της ηλικίας του παιδιού, που θεωρούνται κομβικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητας. «Ας τίθεται η μητέρα υπό περιορισμό», λέει η κυρία Ψαράκη. «Να ζει στο χώρο της με το παιδί της και να εποπτεύεται από την υπηρεσία επιθεωρητών ενηλίκων.

Κι αν κάνει κάτι αξιόποινο ή παραβεί τους όρους, ας φυλακιστεί. Αλλά όχι απ’ την πρώτη στιγμή».Οσον αφορά στο φαγητό, σύμφωνα με την κυρία Θέμελη, το κράτος προβλέπει 3,20 ευρώ ημερησίως για κάθε κρατούμενη και για τρία γεύματα. Για μητέρα και παιδί το ποσό ανέρχεται στα 4,40 ευρώ ημερησίως.

 Το περιβάλλον του παιδιού«Μια φορά ήρθε στο γραφείο μου μια κρατούμενη που είχε έξω από τη φυλακή μια πολύ δυσλειτουργική οικογένεια. Καθόταν στο γραφείο μου κι έκλαιγε. “Το παιδί μου θα πάει σε ίδρυμα”, έλεγε. “Θα το κακομεταχειρίζονται; Θα το δέρνουν; Θα το φέρνουν να το βλέπω; Οταν θα βγω, τι θα ξέρει για τι μαμά του; Ποιος θα του μιλάει για μένα και τι θα του λέει;”». Η κυρία Ψαράκη ζει κάθε μέρα τέτοιες καταστάσεις.

 Πια ένα πράγμα θεωρεί πως είναι ξεκάθαρο: ότι οι κρατούμενες έχουν δικαίωμα να διαλέξουν αν θα κρατήσουν τα παιδιά μαζί τους, ή αν θα τα αφήσουν πίσω.

«Τα παιδιά δεν είναι κρατούμενα αλλά φιλοξενούμενα», λέει. «Επειδή οι μητέρες τους φυλακίστηκαν, δεν σημαίνει ότι είναι ανεπαρκείς και άχρηστες, ούτε κι επειδή φέρνουν το παιδί εδώ θα πει πως ενδιαφέρονται γι’ αυτό λιγότερο από άλλες μάνες. Εμείς έχουμε υποχρέωση να τους διαθέτουμε χώρο κατάλληλο για τα παιδιά τους». Βέβαια, τα πράγματα δεν είναι πάντοτε έτσι.

 «Στο παράρτημα των μωρομάνων είναι τελείως διαφορετικές οι συνθήκες κράτησης», λέει η κυρία Ψαράκη. «Υπάρχουν και γυναίκες που έρχονται εδώ προκειμένου να διασφαλίσουν παροχές, περισσότερες επισκέψεις και ευνοϊκότερη μεταχείριση από τις δικαστικές αρχές». 

ΠροβλήματαΕνα από τα πιο σοβαρά προβλήματα για τους έγκλειστους στη φυλακή είναι το υπαρξιακό κενό που νιώθουν. Το παιδί βοηθά στην πλήρωση του κενού, γιατί μέσω αυτού αποκτούν συγκεκριμένο ρόλο.

 Είναι ενδεικτική η περίπτωση μιας τοξικομανούς σε προχωρημένη εγκυμοσύνη, που μην μπορώντας να κάνει πίσω, κράτησε το παιδί. Παρότι πριν δεν είχε πρόθεση να απεξαρτηθεί, με τον ερχομό του μωρού άρχισε να σκέπτεται διαφορετικά και εντάχθηκε σε ομάδα απεξάρτησης.

 Αυτή τη στιγμή είναι εκτός φυλακής και έχει εξελιχθεί σε πολύ καλή μητέρα.Βέβαια, υπάρχει και η άλλη πλευρά: τα ψυχιατρικά περιστατικά, όπως εκείνο μιας μάνας που έτριβε το επτά μηνών μωρό της συνέχεια στο κεφάλι για να φύγει κάτι που της μύριζε.

 Σε συνεργασία με τους συγγενείς της, οι υπεύθυνοι των φυλακών απομάκρυναν το παιδί αφού η γυναίκα είχε φτάσει στο σημείο να μην μπορεί να φροντίσει καν τον εαυτό της.

Προ καιρού μια κρατούμενη που επέμενε ότι ήταν αθώα, φυλακίστηκε για πέντε χρόνια. Αυτό την έκανε εξαιρετικά νευρική απέναντι στο παιδί της. Λόγω της πίεσης, οι ρόλοι άλλαξαν: το παιδί προσπαθούσε να κάνει τη μητέρα του ευτυχισμένη όπως μπορούσε, με αστεία και πειράγματα, μέχρι που δυόμισι χρόνια μετά εκείνη αθωώθηκε στο εφετείο. 

Το ανθρώπινο πρόσωπο«Δενόμαστε με τα παιδιά, τα θεωρούμε δικά μας», εξολομογείται η κυρία Ψαράκη. «Μια κρατούμενη όταν έφυγε το παιδί της μου έλεγε: “Tο ξέρω πως σου λείπει κι εσένα”.

Μια άλλη όταν γέννησε μου είπε: «Eσύ ήσουν η πρώτη που το είδες”». Ακόμη και το προσωπικό φύλαξης δένεται με τα παιδιά.

Η κυρία Ψαράκη λέει πως πολλές φορές τη ρωτούν «να πάρω το παιδάκι να το κάνω μια βόλτα;». Εκείνη αναγκάζεται να αρνείται. «Δεν προβλέπεται», τους λέει. «Τα παιδιά θεωρούν τους άνδρες υπαλλήλους μπαμπάδες τους», λέει η κυρία Ψαράκη. «Αν πας στα γραφεία, μπορεί να δεις μια υπάλληλο με δύο μωρά στην αγκαλιά». Πολλές φορές οι υπάλληλοι φέρνουν στα παιδιά ρούχα και τα αφήνουν στην κυρία Ψαράκη να τους τα δώσει. Πιστεύετε ότι πρέπει να προβλέπονται ειδικές ρυθμίσεις για τις υπόδικες μητέρες 

Ελεύθερος Τύπος  

Αυτό το κείμενο εκτυπώθηκε από το hellenicvoiceny.com, στη διεύθυνση
: http://www.hellenicvoiceny.com/index.php?option=com_content&task=view&id=350&Itemid=1