Η εικόνα της βράβευσης ενός «Ελληνα της Γαλλίας» από τον πρόεδρο της γαλλικής Δημοκρατίας δικαιώνει τις φήμες που θέλουν την ελληνική επιστημονική διασπορά να διαπρέπει, δεδομένου πως η πατρίδα μας δεν έχει υιοθετήσει ακόμα «ανοιχτή πολιτική» όσον αφορά στους επιστήμονες του εξωτερικού.

Ο διακεκριμένος επιστήμονας Ιωσήφ Σηφάκης χάρισε τίτλους τιμής στη χώρα μας με ένα πρωτοφανές «Νόμπελ Πληροφορικής», το οποίο του είχε απονεμηθεί από τους Αμερικανούς, τον Ιούνιο του 2007. Πρόκειται για το αμερικανικό βραβείο Turing 2007, εξαιτίας του οποίου ακολούθησε η τελετή βράβευσης στο Μέγαρο των Ηλυσίων στο τέλος του Σεπτέμβρη. Εκεί ο Νικολά Σαρκοζί συνεχάρη και τίμησε με κάθε επισημότητα έναν Ελληνα με γαλλική υπηκοότητα που κατέκτησε τους Αμερικανούς. Στο γαλλικό Τύπο, ωστόσο, αναφέρθηκε πως «πρώτη φορά ένας Γάλλος κέρδισε το βραβείο Turing». Ο βραβευμένος Ιωσήφ Σηφάκης συμπληρώνει: «Πρώτος Γάλλος, αλλά και πρώτος Ελληνας! Οι Γάλλοι με θεωρούν Γάλλο, έχω την υπηκοότητα, έζησα και έδρασα εδώ ως Γάλλος, δεν κρύβω ποτέ το γεγονός ότι είμαι Ελληνας αλλά δούλεψα σε γαλλικό εργαστήριο».

Ο κρητικής καταγωγής ερευνητής του CNRS και ιδρυτής του εργαστηρίου Verimag στην Grenoble γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ηράκλειο της Κρήτης με όνειρό του «την επιστήμη και τις σπουδές που θα τον έκαναν καλύτερο». Αλλωστε, ήταν ένας απ’ τους καλύτερους μαθητές, με ιδιαίτερη προτίμηση στα Μαθηματικά και τη Φυσική. Οι υπολογιστές και κατ’ επέκταση η επιστήμη της
Πληροφορικής ήταν ένας άγνωστος κόσμος εκείνη την εποχή για την Ελλάδα, αλλά «το Πολυτεχνείο είχε μεγάλη αίγλη τότε. Οι καλύτεροι ήθελαν να σπουδάσουν στο Πολυτεχνείο. Η επιστήμη είχε μια ελκυστικότητα για τους νέους, που δεν έχει πλέον τώρα», λέει νοσταλγικά.

Η επιτυχία του στο Πολυτεχνείο σήμανε και την απομάκρυνση από την Κρήτη. Eναν χρόνο μετά από την αποφοίτησή του, το ’70, ήρθε η στιγμή για το ταξίδι στη Γαλλία, ένα ταξίδι-μετοίκηση… «Εφυγα με τουριστικό διαβατήριο. Εκείνη την εποχή υπήρχε Δικτατορία. Το ’75 ήταν η πρώτη φορά που επέστρεψα. Δεν μπορούσα νωρίτερα για τους προφανείς λόγους».

Η ζωή του, όμως, σε επαγγελματικό και σε προσωπικό επίπεδο, συνεχίστηκε στη Γαλλία, όπου έχτισε μια σημαντική καριέρα και δημιούργησε μια όμορφη οικογένεια. Η σύζυγός του, Ελληνίδα, συντοπίτισσά του, τον ακολούθησε σε μια νέα ζωή, σε μια ορεινή πόλη των Γαλλικών Αλπεων. Παντρεύτηκαν το 1973 και απέκτησαν δύο παιδιά. Ο Ιωσήφ Σηφάκης ίδρυσε το εργαστήριό του το 1993 σε μια χώρα που του έδωσε μια θέση μέσα στο σύστημα. «Δεν ένιωσα σκληρότητα, οι Γάλλοι με υποδέχτηκαν με συμπάθεια. Θα μπορούσα να πω πως ήταν ακόμη και θετικό το ότι ήμουν Ελληνας. Δεν υπήρχε το κλίμα που παρουσιάστηκε αργότερα απέναντι στους ξένους. Η ζωή ήταν σκληρή, έπρεπε να εργαστώ σκληρά, αλλά το γαλλικό σύστημα μου αναγνώρισε δίκαια ό,τι έκανα».

Ο κ. Σηφάκης επισημαίνει πως αυτό που τον βοήθησε είναι η συνεργασία με τη γαλλική βιομηχανία, τονίζοντας πως στην Ελλάδα αυτό δεν θα ήταν δυνατό γιατί η ελληνική βιομηχανία δεν είναι ισχυρή. Αναφέρεται στο ελληνικό κράτος, που δεν κατόρθωσε ν’ ανοίξει σε ξένες επενδύσεις όταν είχε την ευκαιρία τη δεκαετία του ’80, όπως η Ιρλανδία, που από αγροτική χώρα έκανε ειδικό καθεστώς επενδύσεων. Τι έφταιξε; Σύμφωνα με το πιο καθαρό βλέμμα ενός εμιγκρέ, οι προτεραιότητες της Ελλάδας δεν ήταν ποτέ η τεχνολογία και η έρευνα γιατί προείχε ο τουρισμός.

Εμιγκρές στη Γαλλία και επιστήμονας του κόσμου
Η συνέντευξη εκτυλίχθηκε στο Παρίσι, σ’ ένα καφέ στο σταθμό του Gare de Lyon, ακριβώς μπροστά από τα τρένα, μόλις μια μέρα μετά τη βράβευση. Η Πόλη του Φωτός τον φιλοξενεί συχνά λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων. Ενα από τα επόμενα τρένα θα τον οδηγούσε στη θετή ιδιαίτερη πατρίδα του, στην Grenoble, με μια νέα τιμητική διάκριση στις αποσκευές. «Η τελετή ουσιαστικά τίμησε έναν Γάλλο νομπελίστα φυσικό και εμένα με ένα παράσημο, το Grand officier de l’ Ordre national du Merite. Πρόκειται για ένα αρκετά υψηλό παράσημο σύμφωνα με την καθιερωμένη ιεραρχία, το οποίο μας το έδωσε ο ίδιος ο Νικολά Σαρκοζί. Η τελετή διήρκεσε μισή ώρα, μίλησε μόνο ο πρόεδρος Σαρκοζί».

Το βραβείο Turing δίνεται κάθε χρόνο από το 1956 για εξέχουσα δουλειά στην Πληροφορική. Γι’ αυτό το αμερικανικό βραβείο που κέρδισε ως Γάλλος πολίτης, που εργάζεται και μεγαλουργεί σε γαλλικό έδαφος, θέλησε να τον τιμήσει προσωπικά ο Νικολά Σαρκοζί. «Ηταν η πρώτη φορά που συναντούσα τον Νικολά Σαρκοζί. Ηταν βέβαια πολύ απασχολημένος από την κρίση, μου είπε πως είχε ξυπνήσει στις 4 το πρωί. Συζητήσαμε λίγο φιλικά για τις μεταρρυθμίσεις που γίνονται στην εκπαίδευση και την έρευνα. Οι εντυπώσεις μου είναι πως είναι κάποιος πολύ άξιος, ιδιαίτερα δραστήριος, είναι αρκετά εντυπωσιακός. Είναι ένα στιλ προέδρου διαφορετικό από αυτό που είχαμε συνηθίσει να βλέπουμε στη Γαλλία».

Ταξιδεύει συχνά στην Αμερική, γνωρίζει πώς δουλεύουν τα αμερικανικά εργαστήρια, υπήρξαν μάλιστα και δελεαστικές προτάσεις από την άλλη άκρη του Ατλαντικού, δεδομένης της ιδιαίτερης δύναμής της στον τομέα της Πληροφορικής. Ο Ιωσήφ Σηφάκης, όμως, αισθάνεται πολύ Ευρωπαίος, παρόλο που θεωρεί πως οι Αμερικανοί είναι τρομερά αποτελεσματικοί στο να μετατρέπουν τα αποτελέσματα της έρευνας σε εφαρμογές. «Αυτό είναι το ισχυρό τους σημείο. Είναι κάτι στο οποίο εμείς στην Ευρώπη είμαστε πολύ πιο αδύναμοι». Αναφέρεται στην κακή σύνδεση των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων με τη βιομηχανία, υπογραμμίζοντας πως η αμερικανική βιομηχανία στον τομέα του είναι πολύ δυνατή και κυρίως πως υπάρχει παράδοση συνεργασίας πανεπιστημίου και βιομηχανίας, που στην Ευρώπη δεν υπάρχει. Στην Ελλάδα, άλλωστε, υπάρχει ακόμα και το πρόβλημα ύπαρξης της βιομηχανίας.

«Είχα όνειρα και στην Ελλάδα. Στη Γαλλία βρήκα έδαφος να δημιουργήσω. Στην Ελλάδα οι συνθήκες δεν ήταν οι καλύτερες δυνατές. Το ’76, το ’77, το ’78 πολλοί Ελληνες του εξωτερικού επέστρεψαν. Τότε το σκέφτηκα, αλλά τελικά αποφάσισα να μείνω στη Γαλλία γιατί είχα αρχίσει να δημιουργώ κάτι με πολύ καλές προϋποθέσεις».

Ως ερευνητής του CNRS (Centre National de la Recherche Scientifique) έχει υιοθετήσει επιτυχώς τη γαλλική μεθοδολογία, η οποία δημιουργεί μια ενδιαφέρουσα αντίθεση με το αυθεντικά κρητικό physique του. Ως γνήσιος άνθρωπος των θετικών επιστημών, προτιμά να επικεντρώνει την κουβέντα στο διά ταύτα, διατηρώντας πάντα στο λόγο του ένα κράμα ελληνικής αμεσότητας, γαλατικής ευγένειας και επιστημονικής λακωνικότητας.

Τα ελληνικά καλοκαίρια και η καθυστερημένη αναγνώριση

Ερχεται στην Ελλάδα συχνά, ανελλιπώς κάθε καλοκαίρι, αλλά κυρίως για διακοπές. Σε επαγγελματικό επίπεδο δεν διατήρησε ποτέ ιδιαίτερες σχέσεις με τα ελληνικά πανεπιστήμια, ούτε έλαβε ιδιαίτερες διακρίσεις, εκτός από κάποιες συνεργασίες με συγκεκριμένα ερευνητικά κέντρα και τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών που του χάρισαν οι Ελληνες, μάλλον καθυστερημένα, αφού ήδη είχε βραβευτεί στην άλλη άκρη του Ατλαντικού. Δεν του λείπουν η κρητική κουζίνα και η γλώσσα μας, αφού μπορεί και τα έχει ζωντανά μέσα στο σπίτι του, μέσα σε μια ζεστή ελληνική οικογένεια που ρίζωσε στη γαλλική επαρχία. Του λείπει, όμως, η ζεστασιά των Ελλήνων στα χωριά της Κρήτης και ελπίζει να μην αλλάξει ο τρόπος που ζουν οι άνθρωποι στην ελληνική επαρχία. Εκείνος προτιμά τις μικρές πόλεις, τονίζοντας πως δεν του αρέσει η Αθήνα, ούτε όμως και το Παρίσι, δεδομένου πως στις μεγαλουπόλεις τα πράγματα μοιάζουν μεταξύ τους. Αυτό που τον θλίβει είναι η αποτελμάτωση της πολιτικής κατάστασης στη χώρα μας, το γεγονός πως η Ελλάδα τού σήμερα δεν είναι αυτή που ονειρεύτηκαν κάποτε. «Θα ήθελα να φανώ πιο χρήσιμος στη χώρα μου. Με θυμώνει που υπάρχει τεράστιο επιστημονικό δυναμικό στο εξωτερικό, το οποίο η Ελλάδα δεν χρησιμοποιεί. Η Ελλάδα δεν έχει πολιτική ανοίγματος στους επιστήμονες του εξωτερικού, όπως το Ισραήλ ή η Κίνα».

e-tipos

Αυτό το κείμενο εκτυπώθηκε από το hellenicvoiceny.com, στη διεύθυνση
: http://www.hellenicvoiceny.com/index.php?option=com_content&task=view&id=2927&Itemid=36