Γιατί βέβαια τα 80 τ.μ. που θεωρούνται έως σήμερα μουσείο δεν μπορούν να αναδείξουν στο ελάχιστο την ιστορία της Σαλαμίνας, αλλά και των ανασκαφικών ευρημάτων που διαρκώς αυξάνονται τα τελευταία χρόνια. Από το Σπήλαιο του Ευριπίδη στα Περιστέρια, που αποκάλυψε ο Γιάννης Λώλος, μέχρι τη μυκηναϊκή ακρόπολη στα Κανάκια.

Ομως κι όσα συμβαίνουν χρόνια στην περιοχή δεν τιμούν την ιστορία της. Δεν είναι μόνο τα ναυπηγεία αλλά και οι γύρω λόφοι που μεταμορφώνουν κατά καιρούς σε σκουπιδότοπο οι σύγχρονοι Ελληνες. Απ’ αυτή τη στάση απαξίωσης δεν γλίτωσε ούτε ο Τύμβος των Σαλαμινομάχων. Πολλές φορές έμοιαζε με σκουπιδότοπο, ενώ η εφορεία ερχόταν σε δύσκολη θέση με την περιοχή, που ακόμη δεν έχει αποχαρακτηριστεί από λιμενική ζώνη του ΟΛΠ, για την πολυσυζητημένη απαλλοτρίωση που όλα δείχνουν πως είναι ανέφικτο να προχωρήσει χωρίς πολιτική βούληση.

Το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Σαλαμίνας θα στεγαστεί στο 1ο Καποδιστριακό Δημοτικό Σχολείο, το οποίο ανακαινίστηκε γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό. Η μουσειογραφική μελέτη (συντάχθηκε από τους Τρ. Κάτουλα, Μ. Γιαννοπούλου, Μ. Σκουλούδη, Γ. Γιαρμενίτη) προβλέπει εκθεσιακούς χώρους σε εμβαδόν 340 τ.μ. και περίπου 500 εκθέματα. Στις τρεις αίθουσες, όπως λέει στην «Κ» η προϊσταμένη της ΚΣΤ΄ εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, Εφη Λυγκούρη, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να δει εκθέματα από την προϊστορική εποχή έως τα βυζαντινά χρόνια. Μάλιστα, πολλά βγαίνουν για πρώτη φορά όπως ο μελαμβαφής σκύφος με το όνομα του Ευριπίδη, το χάλκινο έλασμα με ιερογλυφική γραφή, το σπανιότατο δακτυλιόσχημα περίαπτο, λευκές λήκυθοι κ.ά.

Αναλυτικότερα, στην πρώτη αίθουσα έχουμε ευρήματα από οικισμούς και νεκροταφεία της Προϊστορικής περιόδου, με όστρακα και λίθινα εργαλεία της Νεολιθικής εποχής από τις ανασκαφές στο Γκλίνανι, αλλά και ευρήματα Πρωτοελλαδικής και Μεσοελλαδικής περιόδου από τις θέσεις Μερτζάνι και Σκλάβου. Επίσης υλικό από την ακρόπολη στα Κανάκια, από το Σπήλαιο του Ευριπίδη και το ελληνιστικό Ιερό του Διονύσου.

Η δεύτερη αίθουσα περιλαμβάνει αντικείμενα από τους Γεωμετρικούς χρόνους έως τους Πρωτοβυζαντινούς καθώς και ομάδα μαρμάρινων επιτύμβιων στηλών του 4ου αι. π.Χ. Στον αύλειο χώρο του κτιρίου ο επισκέπτης θα μπορεί να θαυμάσει επιτύμβια μνημεία των κλασικών, ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, ενώ η έκθεση θα κλείνει στην υπερυψωμένη αίθουσα με υλικό ιστορικού χαρακτήρα. Αποσπάσματα ιστορικών κειμένων, χάρτες και σχεδιαστικές αναπαραστάσεις για τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, υλικό για τον Ευριπίδη και τη σχέση του με τη Σαλαμίνα, νομίσματα από διάφορες ανασκαφές στο νησί, αλλά και μια ερμαϊκή στήλη, ορόσημο ιδιωτικού κτήματος. Στην αίθουσα αυτή θα υπάρχει χώρος και για εκπαιδευτικά προγράμματα. Το έργο που αναμένεται να ολοκληρωθεί στο τέλος του χρόνου είναι ενταγμένο στο Γ΄ ΚΠΣ.

«Είναι μια φορτισμένη περιοχή. Η εφορεία θέλει να προβληθούν η ιστορική σημασία του νησιού, οι αρχαιότητες της περιοχής και η σημασία τους». Η κ. Λυγκούρη βέβαια παραδέχεται ότι η εικόνα που παρουσιάζει ο Τύμβος των Σαλαμινομάχων δεν είναι αυτή που ταιριάζει στην ιστορία του χώρου. «Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε εκεί. Να διαμορφωθεί δηλαδή και να αναδειχτεί ο χώρος αν δεν περιέλθει στο ελληνικό Δημόσιο. Πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες, ώστε να σταματήσει η λειτουργία των ναυπηγείων. Σας θυμίζω ότι η θαλάσσια περιοχή είναι κηρυγμένη ενώ η περιοχή της Κυνόσουρας, που έχουμε τον Τύμβο και τα Αμπελάκια, η αρχαία δηλαδή πόλη της Σαλαμίνας, έχουν χαρακτηριστεί αδόμητη ζώνη Α΄».

Πάντως, η Σαλαμίνα δεν είναι η υποβαθμισμένη περιοχή με τη λυματολάσπη και τα ναυπηγεία που πιστεύει ο περισσότερος κόσμος. Διαθέτει ένα καταπληκτικό δάσος που σε οδηγεί στα Κανάκια και υπέροχα τοπία. Οταν λειτουργήσει με το καλό το μουσείο, είναι ευκαιρία να ανακαλύψουμε και το καλό πρόσωπο του νησιού μέχρι η Πολιτεία να ξεδιαλύνει τα υπόλοιπα...