Το ανήλικο της ανθρώπινης συμπεριφοράς εν έτει 2021 είναι και ο λόγος που σήμερα βλέπεις τον πλανήτη να βράζει και κάποτε οι άνθρωποι, μετά την ενηλικίωσή τους, θα κοιτάνε τις εποχές μας και θα θλίβονται για το πόσο ανώριμοι υπήρξαμε.

Ο Κώστας Τουρνάς συνδυάζει ανέκαθεν στη σκέψη και τη στιχουργική του δύο στοιχεία που μοιάζουν αντιφατικά: μια αθωότητα, μια βαθιά πίστη στην αγάπη ως κέντρο της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά και την πεποίθηση πως ο άνθρωπος διανύει ακόμη μια παρατεταμένη παιδική ηλικία, με όλες τις συμπεριφορές και τις ιδιότητες που χαρακτηρίζουν τους ανηλίκους. Με αφορμή την κυκλοφορία ενός βιβλίου που συγκεντρώνει όλους τους στίχους του, ανέκδοτα ποιήματα, αλλά και δοκίμιά του, βρεθήκαμε στην αγαπημένη του Κυψέλη, όπου εξακολουθεί να κατοικεί, για μια συνομιλία εκ βαθέων, από αυτές που σπάνια έχει κανείς την ευκαιρία να κάνει με έναν από τους ήρωες των παιδικών του χρόνων.

● Αποφασίσατε λοιπόν να γράψετε βιβλίο;

Οχι ακριβώς. Από το 2001 και μετά άρχισε να περιορίζεται η διάθεση για δίσκους. Ως άνθρωπος που θέλει να εξωτερικεύεται, άρχισα να γράφω σκέψεις για το τι είναι η ζωή μας, πώς ζούμε. Αν σκεφτείς ότι το πρώτο μου τραγούδι είναι το «Ανθρωπε αγάπα» και ο πρώτος δίσκος λεγόταν «Ανθρωπε…», καταλαβαίνει κανείς πως η ουσία της ζωής του ανθρώπου ήταν πάντα μέσα στα ζητούμενά μου.

Αν τυχόν αυτό δεν κατάφερνε να γίνει τραγούδι, κατάφερνε πολλές φορές να γίνει κείμενο. Συσσωρεύτηκαν 10-15 δοκίμια. Τα διάβασε ένας φίλος και μου είπε: θα κάνουμε ένα βιβλίο που θα έχει όλους τους στίχους που έχεις γράψει, τα ανέκδοτα ποιήματα και αυτά τα δοκίμια. Ηταν περισσότερο δική του πρωτοβουλία παρά δική μου. Τον ευγνωμονώ γι' αυτό.

● Είχατε στον νου σας ότι η ζωή σας θα ήταν η μουσική;

Το ένιωθα ότι δεν θα με απασχολεί κάτι άλλο κατά τη διάρκεια της ζωής μου. Με ρώτησε ένας φίλος, εξαιρετικός νομικός, «ποιος είναι ο σκοπός της ζωής;» και του απάντησα τελείως αυθόρμητα πως η ζωή δεν έχει σκοπό. Η ίδια η ζωή είναι ο σκοπός. Να ζήσεις, να είσαι εκεί. Σκοπός τι είναι; Να πεις: θα γίνω πρωθυπουργός; Το θεωρώ ύψιστη σκλαβιά.

● Ο μύθος λέει ότι το «Ανθρωπε αγάπα» γράφτηκε με αφορμή την ταινία «Φράουλες και αίμα».

Είναι αλήθεια. Με ξεσήκωσε. Χειρότερο πράγμα από τον πόλεμο δεν υπάρχει, οι άνθρωποι γίνονται χειρότεροι από ζώα. Και στη σκέψη και στην πράξη. Αλλά και σε περιόδους ειρήνης υπάρχουν μικροί πόλεμοι μέσα στις κοινωνίες, μέσα στις τάξεις. Δεν τους ονομάζουμε πολέμους, αλλά είναι. Οταν μπήκαν οι έφιπποι αστυνομικοί στην πρώτη κατάληψη πανεπιστημιακού ιδρύματος που έγινε ποτέ στην Αμερική και υπήρξαν νεκροί, σε ένα παιδί είκοσι χρόνων όπως ήμουν εγώ τότε, όχι μόνο μου δημιουργούσε αγανάκτηση, αλλά ήμουν έτοιμος να βγω να φωνάξω. Αυτό το ερέθισμα έφτιαξε το «Ανθρωπε αγάπα».

● Το σχετικό τραγούδι των Crosby, Stills, Nash & Young, το «Ohio», το είχατε ακούσει;

Το τραγουδούσαμε με τους Poll στις παραστάσεις μας, ήταν μία από τις δυο-τρεις διασκευές που παίζαμε μαζί με τα δικά μας τραγούδια. Είναι πολύ σημαντικό τραγούδι. Δείχνει την ανθρώπινη ωμότητα. Οταν μαζευόμαστε πέντε εκατομμύρια σε ένα λεκανοπέδιο, πρέπει να υπάρχουν κανόνες για να μπορούμε να συνυπάρχουμε. Βάζουμε κανόνες γι' αυτούς που ίσως να μη σεβαστούν τον διπλανό τους. Ομως πολλές φορές η πολιτική σκέψη σε υψηλό κυβερνητικό επίπεδο που μεταφράζεται σε νόμο και σε τάξη, έχει παθολογικά χαρακτηριστικά. Το είδαμε και στα δύο παγκόσμια συστήματα πολιτικής σκέψης, το καπιταλιστικό και το κομμουνιστικό.

● Ακούω αυτό που μου λέτε. Από την τέχνη σας, γνωρίζω πως όντως αυτό πρεσβεύετε. Ομως σε αρκετών ανθρώπων τη συνείδηση έχετε καταγραφεί ως δεξιός επειδή υπήρξατε υποψήφιος στις ευρωεκλογές με τη Νέα Δημοκρατία.

Στις συνεντεύξεις τα λέμε όλα ωραία. Εγώ θα πω κάτι που σπάνια το παραδέχεται ένας άνθρωπος: υπήρξα πλανημένος σε αυτή την περίπτωση. Δεν έχω τέτοιες ικανότητες. Ενιωσα ότι μπορούσα κάτι να προσφέρω στον χώρο μου και μπλέχτηκα με τον συνδικαλισμό. Αγωνίστηκα για τα συγγενικά δικαιώματα. Κάπου παίζει μουσική -καφετέρια, κλαμπ- και κάποιος με αφορμή αυτή τη μουσική εισπράττει. Ακούγεται η φωνή μου ηχογραφημένη. Εγώ είχα συμφωνία με την εταιρεία, όχι με την καφετέρια. Αυτό είναι το συγγενικό δικαίωμα. Σε αυτό τον αγώνα ενεπλάκην, προσπάθησα κι έφερα κι αποτέλεσμα. Ο συνδικαλισμός είναι μακρινός συγγενής της πολιτικής δράσης. Οταν κάποια στιγμή υπήρξε η δυνατότητα να μπω λίγο παραπάνω, πλανήθηκα να πιστεύω ότι μπορώ – ενώ δεν μπορώ. Οταν ένας άνθρωπος επιχειρεί να βάλει τάξη, η τάξη είναι άλλη για την πληττόμενη πλευρά, άλλη για αυτήν που πλήττει. Αυτά η πολιτική σκέψη, και η αριστερή και η δεξιά, δεν μπορεί να τα συνυπολογίσει. Η αιτία είναι ο ανθρώπινος παράγων.

Ο άνθρωπος σε αυτή την περίοδο είναι ακόμα ανήλικος, όχι ώριμος ώστε να μπορεί να συνυπολογίζει. Και τα συστήματα έχουν εφευρεθεί ακριβώς από αυτή την ανήλικη κατάσταση του ανθρώπου. Σαν ένα παιδάκι που φωνάζει: θα φωνάξω το μπαμπά μου να σε δείρει. Το ανήλικο της ανθρώπινης συμπεριφοράς εν έτει 2021 είναι και ο λόγος που σήμερα βλέπεις τον πλανήτη να βράζει. Είμαστε ενήλικοι σημαίνει: υπολογίζουμε τα παιδιά μας και τα παιδιά των άλλων, τις ζωές μας και τις ζωές των άλλων. Ο απέναντι είσαι εσύ. Δεν είναι κάτι ξεχωριστό. Ο,τι του συμβαίνει σε αφορά. Κάποτε οι άνθρωποι, μετά την ενηλικίωσή τους, θα κοιτάνε τις εποχές μας και θα θλίβονται για το πόσο ανώριμοι υπήρξαμε.

● Αυτά που μου λέτε είναι σαν να ακούω το «Κυρίες και Κύριοι». Η συνέπεια αυτή με ενδιαφέρει.

Εχετε δίκιο, δεν είναι καινούργια. Αλλά δεν είναι θέμα συνέπειας. Γράφεις ένα τραγούδι. Αυτό το τραγούδι που κάνεις αν δεν είναι δικό σου, τι το κάνεις, να μας πεις τι; Εφυγε και με άφησε; Ανθρώπινα όλα, ο ανθρώπινος πόνος, αλλά πάντα σε ένα τραγούδι, θες δεν θες, θα ξεπηδάει ο εαυτός σου. Και ανάλογα τον λόγο, τον τρόπο και την ικανότητά σου, καταγράφεις ό,τι πιστεύεις.

● Οι Poll πώς δημιουργήθηκαν; Ως γνωστόν με τον Ρόμπερτ Ουίλλιαμς είστε παιδικοί φίλοι.

Εφηβοι μαζευόμασταν σε παρέες στα καφέ της Φωκίωνος Νέγρη. Εκεί βρεθήκαμε με τον Ρόμπερτ. Υπήρξε ένας κοινός φίλος που δεν ζει πια, ο Κώστας Χαραλαμπίδης, ο οποίος είχε πάει τα demo των Poll στην τότε Ελλαδίσκ, μετέπειτα Polygram και σημερινή Universal, όπου δούλευε, για να τα ακούσουν οι παραγωγοί. Αυτός υπήρξε η αφορμή που ήρθαμε πιο κοντά οι τρεις μας. Από 10 χρονών παιδιά γνωριζόμασταν.

● Με το Σταύρο Λογαρίδη πώς γνωριστήκατε;

Τον κάλεσε ο παραγωγός μας, που ήταν και δικός του, στην πρώτη ηχογράφηση των φωνητικών των Poll, αφού είχαμε γράψει τα ορχηστρικά μέρη. Ηταν ένα ταλαντούχο, χαρισματικό παιδί, εξαιρετική φωνή. Ηρθε ο Σταύρος, άκουσε την πρώτη λήψη του τραγουδιού και είπε: θα μπω να τραγουδήσω κι εγώ μαζί τους. Εκτοτε ήταν μαζί μας.

● Οταν οι Poll γνώρισαν την επιτυχία, ήσασταν σχεδόν παιδιά. Πώς το βιώσατε όλο αυτό;

Μου άφηνε μια χαρά η επιτυχία κι ήταν μια διευκόλυνση τα πρώτα λίγα χρήματα που ήρθαν απ' αυτήν. Ηταν μια αναπτέρωση ηθικού σε χρόνια πολύ δύσκολα. Αλλά πέρα από αυτό, τίποτε άλλο. Δεν θεωρώ ότι κανένας από μας ψωνίστηκε. Θεωρώ ότι αυτό ήταν ύψιστο προσόν, το οποίο βοήθησε και τη μετέπειτα πορεία μας.

● Γιατί μείνατε τόσο λίγο μαζί;

Εγιναν διάφορα μικρά πραγματάκια που δυσκολεύουν τη συνύπαρξη, όπως γίνεται στα ζευγάρια. Ερωτεύονται οι άνθρωποι, πέφτουν ο ένας πάνω στον άλλο, γάμος, πρώτο παιδί, περνάνε έξι μήνες και γίνονται μαλλιά κουβάρια. Με μικρά πράγματα! Αρχίζουν από αστεία και στο τέλος γίνονται μεγάλα. Τι τους επιτρέπει να γίνουν μεγάλα; Οι εγωισμοί μας, τα μικρά μας δίκια, η έλλειψη ανεκτικότητας…

● Το επόμενο βήμα ήταν τα «Απέραντα χωράφια».

Τα «Απέραντα χωράφια» γράφονταν για τους Poll. Αλλά εκείνες τις μέρες αποφασίστηκε ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε άλλο.

● Ηταν ένα concept album, πολύ νωρίς για την ελληνική πραγματικότητα.

Κατ’ αρχάς, κι εγώ δεν ξέρω πώς έγινε. Για μένα το γράψιμο είναι μια παρόρμηση. Επειδή είχα μάθει να εκφράζομαι από παιδάκι, όταν ξεκίναγα να γράφω ένα στίχο, το τραγούδι τελείωνε μέσα σε λίγη ώρα, έγραφα ακατάσχετα. Το ίδιο συνέβη με τα «Απέραντα χωράφια». Ξεκίνησα με μια ιδέα για ένα τραγουδάκι. Εγραφα, έγραφα και δεν τέλειωνε! Αυτό πήρε δυο-τρεις ώρες. Κι όταν ο στίχος έφτασε σε ένα σημείο να κλείνει («Κι αν τις νύχτες δεν κοιμάμαι, είναι γιατί μένω εδώ») είπα: δεν έχω να πω κάτι άλλο.

Διαλύθηκαν οι Poll, και είχαν μείνει σε ένα συρτάρι οι στίχοι και η κασετούλα. Μετά από κανένα μήνα, πάω στον παραγωγό μας και ξεκινάω να παίζω. Λέει: αυτό είναι μεγάλο, δεν είναι τραγούδι. Πάει στον διευθυντή, την επόμενη μέρα με καλούν. Προτείνω να παίξει η δικιά μου μπάντα, να φέρουμε μια συμφωνική, έναν άνθρωπο να ενορχηστρώσει τα συμφωνικά μέρη. Μου λέει ο διευθυντής: «Εμείς δεν έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε τέτοιες παραγωγές». Ε τότε, λέω, ας το αφήσουμε! Την επόμενη μέρα μού λέει: «Ελα, θα το κάνουμε!» Αρχίσαμε να γράφουμε, με τον μαέστρο Κώστα Κλάββα να κάνει το συμφωνικό μέρος. Ηταν περίεργο. Και βέβαια, μετά από ένα συγκρότημα με επιτυχημένα τραγούδια, προφανώς δεν είναι ο δίσκος που περιμένεις. Πούλησε 2-3.000 δίσκους όταν οι Poll είχαν πουλήσει 300.000! Ηταν μια αποτυχία. Αλλά δεν έπαψε ποτέ να ανατυπώνεται. Τελικά σχεδόν έφτασε σε συνολικές πωλήσεις το ρεπερτόριο των Poll, γιατί η ζήτηση που είχε δεν σταμάτησε ποτέ.

● Νομίζω ότι ένα από τα μεγαλύτερα προσόντα που έχει η στιχουργική σας είναι η αθωότητα. Συνειδητά ή όχι, εκπροσωπήσατε στην Ελλάδα τα ιδανικά των hippies, του flower power.

Αυτό είναι αλήθεια. Οι hippies σαν κίνημα, σαν σκέψη, ήταν εξαιρετικά ρομαντικοί και ανθρώπινοι. Και η κομμουνιστική σκέψη είναι πεντακάθαρη. Ομως σε όλα παρεμβαίνουν οι άνθρωποι και τα βρομίζουν.

Εχετε γράψει κομμάτια για άλλους. Δώσατε κομμάτια σας στην Καίτη Γαρμπή, που δεν ανήκει στον χώρο όπου συνήθως σας κατατάσσουμε. Κατηγορηθήκατε γι' αυτό. Νομίζω πως κι αυτά έχουν την ταυτότητα και την υπογραφή σας…

100%! Αν ανήκω σε έναν χώρο που λέγεται ποπ-ροκ ή ροκ μπαλάντα, τι σημαίνει; Οτι αυτό είναι περιορισμός; Οτι δεν μου επιτρέπεται κάτι; Δεν υπάρχει κανόνας χωρίς εξαίρεση. Απλώς εμείς οι άνθρωποι ταξινομούμε τα πράγματα με απόλυτη διάθεση και μας είναι δύσκολο να δεχτούμε και να κατανοήσουμε. «Ελα μωρέ ο Τουρνάς τώρα, που γράφει και λαϊκά!». Αυτός που το λέει, για τον τρόπο που σκέφτεται έχει δίκιο. Απλώς εμένα το να με περιορίζει μόνο σε ένα είδος είναι σαν να μου βάζει χειροπέδες. Εγώ δεν θεώρησα ότι έχω ικανότητες, γνώσεις ή ταλέντο για το λαϊκό τραγούδι. Επιχείρησα σε έναν άλλο χώρο, και πάλι με δικό μου τρόπο, μέχρι εκεί που μπορούσα. Αν αυτό θεωρείται κακό, τότε είμαι ένοχος! Καταδικάστε με!

*Δημοσιογράφος, σκηνοθέτης και μεταφραστής

www.efsyn.gr

Αυτό το κείμενο εκτυπώθηκε από το hellenicvoiceny.com, στη διεύθυνση
: http://www.hellenicvoiceny.com/index.php?option=com_content&task=view&id=14133&Itemid=28