Σε αναζήτηση μιας δίκαιης λύσης, η οποία ως προϊόν συμβιβασμού θα είναι εν μέρει επώδυνη, αλλά θα επιτρέψει σε Αθήνα και Σκόπια να ομαλοποιήσουν τις σχέσεις τους προς όφελος όλων, βρίσκεται ο Μάθιου Νίμιτς, ο οποίος μιλώντας στην «Κ» λίγες ημέρες μετά την κατάθεση της πρότασής του στις δύο κυβερνήσεις, επισημαίνει ότι προσεγγίζει το θέμα με αντικειμενικότητα και σεβασμό προς τις δύο χώρες.

«Προσπαθώ να είμαι αντικειμενικός και να τηρώ ίσες αποστάσεις. Αναζητώ μια δίκαιη λύση. Ενδιαφέρομαι και για τις δύο χώρες τις οποίες και σέβομαι. Εδώ και αρκετά χρόνια έχω δείξει το ενδιαφέρον μου τόσο για την Ελλάδα και τον ρόλο της στα Βαλκάνια, όπως και γι’ αυτή τη μικρή χώρα που τώρα χαράσσει το πεπρωμένο της», τονίζει ο κ. Νίμιτς του οποίου η ενασχόληση με το ζήτημα συμπληρώνει 14 χρόνια. Αρχισε τον Μάρτιο του 1994 όταν ανέλαβε βοηθός τού τότε μεσολαβητή των Ηνωμένων Εθνών, Σάιρους Βανς.

«Ολα αυτά που κάνω, τα κάνω γιατί ειλικρινά θέλω οι δύο αυτοί γείτονες να λύσουν το ευαίσθητο και δύσκολο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν. Κάνω ό,τι είναι δυνατόν για να είμαι αντικειμενικός, παρ’ όλο που λόγω του ρόλου μου ακούω μερικές φορές από τη μια ή την άλλη πλευρά ότι σε κάποια πτυχή βρίσκομαι πιο κοντά στη θέση της άλλης». Ο μεσολαβητής του ΟΗΕ δηλώνει ότι στη λεπτή φάση που έχει εισέλθει το ζήτημα δεν προτίθεται να κάνει άλλη δημόσια δήλωση, περιοριζόμενος να τονίσει: «Σχεδιάζω να ανακοινώσω συγκεκριμένη ημερομηνία για τον επόμενο γύρο συνομιλιών μόλις λάβω επίσημες απαντήσεις και από τα δύο μέρη ότι ολοκλήρωσαν την εξέταση της πρότασής μου και είναι έτοιμα να προσέλθουν, με λεπτομερείς απαντήσεις».

Η πιθανότερη εξέλιξη, μετά την οριστικοποίηση και της απάντησης της ΠΓΔΜ, είναι να υποδεχθεί ο κ. Νίμιτς τους διαπραγματευτές των δύο χωρών, πρέσβεις Βασιλάκη και Ντιμιτρόφ, σε λίγες ημέρες στη Νέα Υόρκη, ενδεχομένως στην έδρα των Ην. Εθνών για να προσδώσει επιπλέον επισημότητα και κατ’ επέκταση δυναμική στη διαδικασία.

Ανάλογα με την πορεία των συνομιλιών αυτών, το επόμενο βήμα θα είναι είτε μια νέα επίσκεψη του μεσολαβητή στην περιοχή, πιθανότατα στα Σκόπια, είτε μια ενδεχόμενη πρόσκληση προς τους υπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών για συνάντηση στη Νέα Υόρκη ή σε άλλη κοινά αποδεκτή τοποθεσία. Μια τέτοια εξέλιξη θα θυμίσει τις διαπραγματεύσεις που διεξήγαγαν οι κ. Βανς και Νίμιτς τον Σεπτέμβριο του ’95 με τους υπουργούς Εξωτερικών Κάρολο Παπούλια και Στέβο Τσερβενκόφσκι και οι οποίες κατέληξαν στην υπογραφή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας.

Το «αγκάθι» για την υπογραφή οριστικής συμφωνίας είναι το ίδιο το όνομα. Η Ελλάδα προτιμά, και θα επιμείνει, στο «Δημοκρατία της Ανω Μακεδονίας», ενώ ως ύστατο συμβιβασμό ενδεχομένως να συζητούσε και το «Νέα Δημοκρατία της Μακεδονίας» με εγγυήσεις, ενώ απορρίπτει κατηγορηματικά τις άλλες τρεις προτεινόμενες ονομασίες. Εάν υπάρξει σύγκλιση απόψεων στο όνομα, πράγμα δύσκολο, τα υπόλοιπα στοιχεία της πρότασης του κ. Νίμιτς μπορούν να γίνουν αποδεκτά από την Ελλάδα, αφού η σύνθετη ονομασία θα χρησιμοποιείται στους διεθνείς οργανισμούς, θα εγγράφεται στα διαβατήρια της ΠΓΔΜ, και ο ΟΗΕ θα συνιστά τη χρήση της και στις διμερείς σχέσεις της γείτονος με άλλες χώρες. Μάλιστα, προβλέπεται και έκδοση σχετικού ψηφίσματος του Συμβουλίου Ασφαλείας. Αυτό σημαίνει ότι τα μόνιμα μέλη του Σ.Α. που θα το ψηφίσουν, μεταξύ αυτών οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα, λογικά θα υιοθετήσουν τη σύνθετη ονομασία στις διμερείς τους σχέσεις. Το ίδιο φυσικά θα απαιτήσει η Αθήνα και από τους εταίρους της στην Ε.Ε.

Ο κ. Νίμιτς κατέθεσε την περασμένη Τρίτη την πρότασή του με το σκεπτικό ότι δύο μέρη που διαπραγματεύονται έρχονται πιο κοντά σε συμφωνία όταν συζητούν επί συγκεκριμένων προτάσεων. Εάν αφεθούν να εκφράζουν τις θέσεις τους η εκκρεμότητα θα διαιωνίζεται επ’ άπειρον, τονίζει γνώστης της διαδικασίας που θεωρεί ότι όσο πιο συγκεκριμένο γίνεται το πλαίσιο τόσο αυξάνεται η πιθανότητα συμφωνίας, υπό την πίεση που δημιουργεί φυσικά και η επιθυμία της ΠΓΔΜ να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ σε συνδυασμό με τον στρατηγικό στόχο του προέδρου Μπους να προχωρήσει απρόσκοπτα η διεύρυνση της Συμμαχίας.

Ο κ. Νίμιτς φέρεται να έχει δυσφορήσει για τη διαρροή της πρότασής του στον ελληνικό Τύπο, καθώς θεωρεί ότι δυσχεραίνει την προσπάθεια της κυβέρνησης να διαπραγματευθεί. Ταυτόχρονα, φέρεται να είναι προσωπικά αντίθετος στη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων με το επιχείρημα ότι δεν βοηθούν στην επίτευξη λύσης και συχνά λειτουργούν ως η εύκολη διέξοδος. Κύκλοι του ΟΗΕ σημείωναν ότι «οι λαοί εκλέγουν τους ηγέτες τους για να παίρνουν τις δύσκολες αποφάσεις».

Ηπιος χαρακτήρας από τη φύση του και με νηφάλιο λόγο, ο Μάθιου Νίμιτς περιγράφεται από ανθρώπους που τον γνωρίζουν ως «διακριτικός και αντικειμενικός στις προσεγγίσεις του». Γνωστός μεγαλοδικηγόρος της Νέας Υόρκης, με ενεργό παρουσία στους κύκλους της διπλωματίας και των διεθνών σχέσεων, διευθύνει σήμερα την επενδυτική εταιρεία General Atlantic Partners με γραφεία στο Μανχάταν και το Κονέκτικατ. Είναι μέλος του Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής, ενώ μετέχει ως σύμβουλος ή στέλεχος σε διάφορα ινστιτούτα, οργανισμούς, και πανεπιστήμια.

Ο ίδιος δεν θεωρεί ότι έχει το δικαίωμα να επιβάλει μια λύση. Δεν πρόκειται οι δύο πλευρές να βρεθούν αντιμέτωπες με μια διαδικασία τύπου σχεδίου Ανάν, σημειώνει χαρακτηριστικά πηγή των Ην. Εθνών που γνωρίζει τις απόψεις του. «Ο μεσολαβητής προτείνει, δεν αποφασίζει. Δεν είναι διαιτητής», τονίζει η ίδια πηγή και εκφράζει την ελπίδα ότι θα υπάρξει τελικά η αναγκαία ευελιξία.

Η ενασχόληση του κ. Νίμιτς με θέματα που απασχολούν την Ελλάδα άρχισε τη δεκαετία του ’70 όταν συμμετείχε στον χειρισμό του Κυπριακού ως υφυπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση Κάρτερ. Εργάστηκε στα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό υπό τον τότε υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Σάιρους Βανς, τον οποίο είχε γνωρίσει μια δεκαετία νωρίτερα όταν ο ίδιος εργαζόταν στον Λευκό Οίκο επί προέδρου Τζόνσον, και ο Βανς ήταν υπουργός Στρατού στο Πεντάγωνο. Με την εκλογή του Νίξον στην προεδρία ο κ. Νίμιτς μεταπήδησε στον ιδιωτικό τομέα και εργάσθηκε στο δικηγορικό γραφείο του κ. Βανς. Οταν το 1977 οι Δημοκρατικοί επανήλθαν στην εξουσία, ανέλαβε υφυπουργός Εξωτερικών. «Η πρώτη μου διπλωματική αποστολή στην Αθήνα έγινε όταν πρωθυπουργός ήταν ο τότε Καραμανλής», θυμάται. Αλλά το θέμα που χειρίσθηκε σε βάθος ήταν φυσικά το Σκοπιανό που εμφανίσθηκε 15 χρόνια αργότερα.

Η διαφορά Αθήνας - Σκοπίων έγινε αφορμή να συναντηθούν και πάλι οι δρόμοι των κ. Νίμιτς και Βανς. Τον Μάρτιο του ’94 ο πρώτος διορίσθηκε βοηθός του δεύτερου και εκπρόσωπος των ΗΠΑ στη διαμεσολάβηση. Συμμετείχε στις συχνές και πολύωρες συναντήσεις που διεξάγονταν στο γραφείο του κ. Βανς στο κέντρο του Μανχάταν στη λεωφόρο Λέξινγκτον. Ηταν χαρακτηριστική η σκηνή των μεσολαβητών με τους εκπροσώπους των δύο χωρών (από ελληνικής πλευράς ήταν ο τότε πρέσβης στον ΟΗΕ, Χρήστος Ζαχαράκις) να εξέρχονται από τον ουρανοξύστη όπου στεγαζόταν το γραφείο του κ. Βανς για να γευματίσουν, και να πολιορκούνται από δημοσιογράφους και τηλεοπτικές κάμερες.

Υστερα από έναν διετή διαπραγματευτικό μαραθώνιο οι κ. Βανς και Νίμιτς κατέληξαν σε μια πιεστική, αλλά και επεισοδιακή διαπραγμάτευση στις αρχές του Σεπτεμβρίου του ’95 μεταξύ των μεσολαβητών του ΟΗΕ και των υπουργών Εξωτερικών, Παπούλια και Τσερβενκόφσκι (απεβίωσε πρόωρα το 2004, σε ηλικία 57 ετών). «Οι δύο αντιπροσωπείες δεν είχαν συναντηθεί. Καθόμασταν σε ένα δωμάτιο και βλέπαμε τους μεν και μετά τους δε. Θυμάμαι ότι πηγαίναμε από τη μια πλευρά στην άλλη. Τελικά, λύσαμε τα περισσότερα ζητήματα, εκτός φυσικά από το κύριο που ήταν το όνομα και στο οποίο δεν κατέστη δυνατό να φθάσουμε σε συμφωνία».

Εχει μείνει αξέχαστη –σε όσους από εμάς έχουμε παρακολουθήσει από κοντά το θέμα καθόλη τη διάρκεια των τελευταίων 17 ετών– η εικόνα του τότε βοηθού υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, να φθάνει εσπευσμένα με ταξί έξω από το ξενοδοχείο UN Plaza όπου διέμενε ο κ. Τσερβενκόφσκι, και έχοντας βγάλει το σακάκι του να φωνάζει στον κ. Νίμιτς γιατί δεν έχει κλείσει ακόμη η συμφωνία. Στη συνέχεια ανέβηκε στη σουίτα του κ. Τσερβενκόφσκι και τον «έπεισε» να υπογράψει. Αμέσως μετά την υπογραφή της Ενδιάμεσης Συμφωνίας και την επίσημη ανακοίνωση από τον κ. Βανς στην έδρα των Ην. Εθνών, ο κ. Νίμιτς ήταν ο άνθρωπος που ανέλαβε να εξηγήσει τη συμφωνία λεπτομερώς και έδωσε όσες διευκρινίσεις ζητήθηκαν από τα μέσα ενημέρωσης των δύο πλευρών.

Τον Δεκέμβριο του 1999, ο Μάθιου Νίμιτς ανέλαβε ο ίδιος μεσολαβητής του ΟΗΕ και τα τελευταία εννέα χρόνια συνεχίζει μόνος του τις διαπραγματεύσεις για την επίλυση της εναπομεινάσης διαφοράς γύρω από το όνομα. Οι αποδοχές του από τα Ην. Εθνη για τις υπηρεσίες του αυτές ανέρχονται σε 1 δολάριο ετησίως.

Αυτό το κείμενο εκτυπώθηκε από το hellenicvoiceny.com, στη διεύθυνση
: http://www.hellenicvoiceny.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1333&Itemid=1