«Με συγκινεί

ο καθένας που

υποφέρει»

Η κληρονομιά

του

Μπέρτολτ

Μπρεχτ

«Kάθε γενιά παρουσιάζει τη δική της προσέγγιση στην ερμηνεία των κλασικών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα κόβει στα μέτρα της ή τα απλοποιεί κατά τα γούστα της. Και ο Μπρεχτ είναι πια σήμερα ένας κλασικός και ως τέτοιος πρέπει να προσεγγίζεται από τους ερμηνευτές του», γράφει ο Παναγιώτης Σκούφης στην εισαγωγή του πονήματος του Μπέρτολτ Μπρεχτ «Μικρό όργανο για το θέατρο» (εκδ. «Θεμέλιο», 2015), που έχει μεταφράσει ο ίδιος.

Διαπρεπής νομικός, με πλούσια δραστηριότητα και παράλληλα λόγιος ο Σκούφης - κείμενά του έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα περιοδικά («Θέατρο», «Εποχές», «Νέα Οικονομία», «Διαβάζω» «Πολίτης»). Και παράλληλα μεταφραστής από γαλλικά και γερμανικά άρθρων, μελετών, πεζογραφημάτων, ποιημάτων και θεατρικών, που έχουν ανεβεί σε ελληνικές σκηνές, μεταξύ των οποίων και Μπρεχτ –από τους δημοφιλέστερους άλλωστε και στο ελληνικό κοινό– ενώ έχει εκδώσει και δικά του (κυρίως βιωματικά) βιβλία.

Εγχειρίδιο για σκη­­νο­θέτες και ηθοποιούς

Ιδιαίτερα ωστόσο έχει ασχοληθεί με το έργο του Μπρεχτ, κι ένα από τα βιβλία που έχει μεταφράσει είναι το προαναφερόμενο πόνημα, για το οποίο γράφει στην εισαγωγή του:

Το "Μικρό όργανο για το θέατρο" είναι ένα εγχειρίδιο για τον σκηνοθέτη του θεατρικού έργου, του οποιουδήποτε θεατρικού έργου, παλαιού ή σύγχρονου, σχετικά με το πώς πρέπει να σκηνοθετεί το έργο, και για τον ηθοποιό, με το πώς πρέπει να παίζει και όχι να "ενσαρκώνει" τον ήρωα του ρόλου του πάνω στη σκηνή

Αναφέρομαι στο εν λόγω έργο του Σκούφη, επειδή διαβάζοντας το συνοδευτικό βιογραφικό του Γερμανού συγγραφέα, είδα ότι στις 16 Αυγούστου συμπληρώθηκαν 60 χρόνια από τον θάνατό του (1956), στα 58 του (γεννήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 1898, στο Αουγκσμπουργκ της Βαυαρίας).

«Ο Μπρεχτ μάς άφησε κληρονομιά ένα έργο με βαθιά σκέψη, με μεγάλες ιδέες, με υψηλά αισθήματα και, κοντά σ’ αυτά, με μια τολμηρή πρωτοτυπία μορφής», επισημαίνει ο Βραζιλιάνος συγγραφέας Χόρχε Αμάντο (σε αφιέρωμα στον Μπρεχτ του περιοδικού «Επιθεώρηση Τέχνης», Νοέμβριος, 1961).

Πολυγραφότατος, πολυπαιγμένος, πολυτιμημένος παγκοσμίως, αλλά και πολυδιωκόμενος από το ναζιστικό καθεστώς (με τα έργα του να έχουν καεί δημοσία) ο Μπέρτολτ Μπρεχτ. Πολυπαιγμένος ακόμη και στην Αμερική, όπου είχε καταφύγει από το 1941 και όπου δεν διέφυγε, το 1947, της ανάκρισης από την μακαρθική Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών. Αξίζει ένα μικρό απόσπασμα από την κατάθεσή του. Θα ακολουθούσε μια δεύτερη, αλλά προτίμησε να εγκαταλείψει την Αμερική.

Μεταξύ Αμερικής και Σοβιετικής Ενωσης

-Κύριε Μπρεχτ, γιατί ήρθατε στην Αμερική;

«Γιατί δεν συμπαθώ τα φασιστικά καθεστώτα».

-Το καθεστώς της Σοβιετικής Ενωσης πώς το θεωρείτε;

«Σαν σύμμαχό σας που έδωσε πολύ αίμα στους πολέμους».

-Σας ερωτώ, κύριε Μπρεχτ, γιατί δεν πήγατε εκεί και προτιμήσατε την Αμερική;

«Γιατί ήθελα να γνωρίσω τη χώρα σας, στην οποία βρήκαν καταφύγιο πολλοί διανοούμενοι. Το θεωρείτε ύποπτο; Αφού ήσασταν σύμμαχοι… Τι εδώ, τι εκεί. Ιερή συμμαχία».

-Καταλάβατε καλά τι λέτε, κύριε Μπρεχτ; Το ίδιο η δημοκρατία μας με τη δικτατορία του προλεταριάτου;

«Μα και τότε που συμμαχήσατε το ίδιο καθεστώς ήταν».

-Γράψατε ποτέ κάτι για τα αγαθά της Αμερικής; Ενα ποίημα έστω, σαν αυτά που αφιερώνετε στους εργάτες προλετάριους, όπως τους λέτε;

«Ο έντεχνος λόγος δεν είναι φαγητό που παρασκευάζεται με κάποια συνταγή. Είναι ψυχική έκρηξη, ανάγκη να πεις κάτι που σε συγκίνησε».

-Δηλαδή μόνο οι προλετάριοι σας συγκινούν;

«Με συγκινεί ο καθένας που υποφέρει, που βασανίζεται, που γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης… Πολλά από τα "στραβά" που γίνονται στη Σοβιετική Ενωση τα χτύπησα και τα χτυπάω. Εγώ, κύριε ανακριτά, εμπνέομαι από τα πάθη των ανθρώπων, όπου γης. Είμαι ελεύθερος και ανεξάρτητος να επαινώ ή να κατηγορώ φίλους και εχθρούς».

Στο πλαίσιο

Και μέσα στον ζόφο, ένα κάποιο χαμόγελο, που θα ’λεγε η μακαρίτισσα Σαγκάν, από τα παιδιά που ξεχώρισαν στην Ολυμπιάδα του Ρίο και ανέβασαν την ελληνική σημαία στον υψηλότερο ιστό. Δεν μείναμε δηλαδή μόνο με (ως είθισται): την ολυμπιακή φλόγα, την ελληνική αποστολή να ηγείται της παρέλασης και την ανάκρουση του Ολυμπιακού Υμνου.

Η επίσημη πατρίδα έσπευσε να εκφράσει τα συγχαρητήρια της, με την επωδό «μας κάνατε να αισθανόμαστε υπερήφανοι».

Το πόσο συνέβαλε στην προσπάθεια αυτών των παιδιών παραμένει μια πονεμένη ιστορία (κι ένα σκάνδαλο). Με το τρίο: πολιτισμός (η βαριά μας βιομηχανία, όπως έχει πει η Μελίνα), ο αθλητισμός και ο τουρισμός να παραμένει το μεγάλο ζητούμενο.

Κατά τα άλλα, Δεκαπενταύγουστος σε μια άδεια Αθήνα –και όχι μόνο, αφού ολόκληρη την τρέχουσα εβδομάδα, η ίδια ερημιά.

Η Αθήνα που γίνεται ανθρώπινη όταν φεύγουν οι άνθρωποι (και ζωντανεύει η επαρχία, εκεί που κάποιοι ξέμπαρκοι και με ρίζες θα πρέπει να σκέπτονται να μετακινηθούν), αλλά και κομμάτι φοβιστική με τους άδειους δρόμους και τα τόσα ρολά (πέρα από αυτό που είναι κατεβασμένα μόνιμα λόγω κρίσης).

Οσο για τους εναπομείναντες, βολτούλα στην κοντινή πλατεία, σινεμαδάκι, κάποιες γειτόνισσες που ξέμειναν, βόλτα με το σκυλί και, οι πιο πολλοί, σπίτι και τηλεόραση με τις πληκτικές επαναλήψεις τάχα ψυχαγωγικών εκπομπών (όπου αναλώνονται και κάποιοι ταλαντούχοι ηθοποιοί) κι ό,τι πιο ανεξέλεγκτο, καθώς δεν υπάρχει ΕΣΡ. Κι ευτυχώς που υπάρχει η Ολυμπιάδα.

ΚΑΙ… Να που τα κουμπούρια και το σημάδι είναι και για… καλό.

www.efsyn.gr

Αυτό το κείμενο εκτυπώθηκε από το hellenicvoiceny.com, στη διεύθυνση
: http://www.hellenicvoiceny.com/index.php?option=com_content&task=view&id=10675&Itemid=36